Als we met z’n allen maar werken, doorwerken, overwerken, dan komt het allemaal goed. Dan worden al je problemen opgelost. Marguerite van den Berg onderzoekt hoe wij kijken naar betaald en onbetaald werk in haar boek ‘Werk is geen oplossing’.
Werk is geen oplossing
In haar boek ‘Werk is geen oplossing’ onderzoekt Marguerite van den Berg de manier waarop we naar betaald werk kijken. Het barst van de eye-openers. En ik weet niet of ik tijdens het lezen ervan nu boos, gefrustreerd of verdrietig moet worden.
Want: iedereen is moe
Iedereen is moe. Niemand heeft tijd. Dat concludeert Marguerite van den Berg in haar provocerende boek ‘Werk is geen oplossing‘. Daarin onderzoekt ze de manier waarop we naar betaalde arbeid kijken als zo ongeveer de oplossing van alles.
We zijn steeds meer gaan werken en krijgen daar steeds minder zekerheid voor terug, stelt ze. ‘Werk vraagt altijd meer van ons, verandert voortdurend de voorwaarden en is het liefst vaag over de toekomst. Iedereen is moe, niemand heeft tijd. Waarom pikken we dat eigenlijk?’ Bovendien verwachten we dat betaald werk zingeving geeft, dat we er onze passie in kwijt kunnen én dat het vrijheid geeft. Maar het tegenovergestelde is waar.
En afhankelijk
In werkelijkheid zorgt werken voor een werkgever ervoor dat je afhankelijk wordt. En, als je niet oppast, ligt een vorm van uitbuiting op de loer. Vooral als je je droom wilt waarmaken. Je bent immers bereid om alles te doen voor je passie. En dus nemen we genoegen met opdrachten die geen geld opleveren, ‘maar wel exposure’. Of werken langer door met het idee dat we dan meer gezien worden.
Werkgevers zijn eigenlijk werknémers
Marguerite noemt een werkgever in haar boek zelfs een werknemer, omdat hij tijd van je afneemt. Ze gebruikt Marx om uit te leggen wat uitbuiting is. Marx ziet uitbuiting als een technisch begrip: als je voor een baas werkt, is dat slechts een paar uur per dag om in je levensonderhoud te voorzien, de overige uren werk je om je baas te verrijken. Dat néémt de baas van ons en dat is dus uitbuiting. Niet voor niets riep Jeff Bezos na zijn ruimtevlucht: “I want to thank every Amazon employee and every Amazon customer because you guys paid for all this“. Dankzij zijn werknemers kon hij zich een tripje naar de ruimte veroorloven.
Zelfontwikkeling door betaald werk is een illusie
Behalve economische belangen leeft het idee dat betaald werk goed is voor je ontwikkeling. Maar soms is werk ook gewoon ploeteren en dus ‘gewoon je werk doen’. Want wat als je schoonmaakster bent op een station? Niks zelfontplooiing. Het is nogal kortzichtig om te denken dat je jezelf alleen maar kunt ontplooien door betaald werd te doen voor een werkgever.
We stellen betaald werk boven onbetaalde arbeid
Ook wordt in de maatschappij reproductieve arbeid, werk dat niet betaald wordt, afgedaan als niet belangrijk. En dus verdringt betaald werk onbetaalde arbeid: de was, eten koken en de kinderen opvoeden. We kiezen er voor om die taken die we niet belangrijk vinden, zoals het huishouden en oppas voor de kinderen, uit te besteden. We vergeten dat betaald werk niet zonder die onbetaalde arbeid kan, tegelijkertijd is er steeds minder ruimte voor en te weinig erkenning.
(Betaald) werk emancipeert niet
Ze vindt dan ook dat we ons moeten verzetten tegen het idee dat we zorg en opvoeding moeten opofferen voor de economie of betaald werk. Mensen die pleiten voor meer arbeidsparticipatie voor vrouwen vergeten het werk dat vrouwen al doen, maar dan onbetaald. Nederlandse vrouwen mogen dan wel kampioen deeltijdwerk genoemd worden, naast al dat deeltijd werken besteden ze gemiddeld nóg eens 26,5 uur per week aan de zorg voor kinderen, huishouden en mantelzorg. Dat is gemiddeld, want voor ouders met thuiswonende kinderen loopt het onbetaalde werk bij moeders zelfs op tot ruim 36 uur per week en bij vaders tot bijna 21 uur.
Dus: werk is geen oplossing
Volgens Marguerite houdt betaald werk ons gevangen. We moeten stoppen met geloven dat werk de oplossing is en dat het zekerheid biedt. Het is tijd om in actie te komen. Thuisblijfmoeders, huismannen en mensen die geldloos leven doen dat in feite al door uit het arbeidsproces te stappen en bewust te kiezen voor andere waarden in het leven zoals opvoeding, zorg en zelfvoorzienend leven. Juist de mensen die roepen: ‘Pas maar op, je kunt nooit meer in het arbeidsproces meedraaien’, zijn degenen die gevangen zitten in de ratrace. Want werk is geen oplossing.
Tijd om het heft in eigen hand te nemen
Omdat betaald werk is dus geen oplossing. Gelukkig noemt ze ook 5 manieren om het heft zelf (weer) in handen te nemen:
- Heb aandacht voor de gevoelens die werk bij jou en anderen oproept
- Staak (zoals in dit hilarische voorbeeld uit The Guardian)
- Vertel elkaar verhalen van werkweigering
- Doe dingen die geen werk zijn
- Experimenteer met commons, gemeenschappen of andere manieren om de huidige economie en het kapitalisme te omzeilen. Door bijvoorbeeld een geef- of leeneconomie of door zelf groenten ter verbouwen en zelfvoorzienend te worden.
Werk is geen oplossing: quiet quitting
De recente trend ‘quiet quitting‘ is eigenlijk een vorm van staken. Waarbij werknemers alleen datgene doen waarvoor ze aangenomen en betaald worden. En geef ze eens ongelijk. Want waarom zou je je uit de naad werken in loondienst als je met een modaal inkomen geen zicht hebt op een betaalbare woning? Betaald werk is geen oplossing voor alles.
Werk is geen oplossing – Marguerite van den Berg
Waar werk jij voor?
‘Werk is geen oplossing‘ is een confronterend boek. Het geeft me stof tot nadenken. Vandaar ook al die blauwe plakkertjes in mijn boek. Ik realiseer me plots dat ik heel veel dingen in onze huidige maatschappij vanzelfsprekend vind, terwijl ze dat absoluut niet zijn. In het boek komt van alles aan bod: de geschiedenis van werk en de slavernij, het feminisme, maar ook de rol van de overheid en het huidige economische en politieke bestel. Ik word er boos van. En gefrustreerd. Verdrietig. Maar die ene vraag blijft hangen: waarvoor werk jij eigenlijk?
Werk is geen oplossing bewaren
Meer inspiratie voor onafhankelijk leven
- Meer vrijheid en zingeving in mijn leven
- Boeken die helpen naar een vrij en onafhankelijk leven
- Ik besloot een tijd geleden om meer te leven, minder te werken
- Zuinig leven én groots genieten? Dat kan. Zo doe ik het
- Ontsnappen aan de ratrace? 4 tips
- Rijk in tijd: de opkomst van tijdmiljonairs
Dit artikel over Werk is geen oplossing bevat affiliate links. Als jij via een dergelijke link een reservering maakt of iets aanschaft, krijg ik een klein percentage om mezelf en de website te onderhouden. Dit kost jou niets extra’s. Naast mijn eigen foto’s gebruik ik zo nu en dan afbeeldingen van beeldbanken als Pixabay en Pexels.
